Berättat av Jóhann Skírnisson

Om du tänker på hur du lever i dag, vad tycker du fungerar bra och vad skulle du vilja förändra?

”Ég fæddist eftir tvær heimsstyrjaldir á 20. öld og ólst upp á tíma kaldastríðsins – öll þau stríð knúðu fram tækniþróun á öllum sviðum. Tæknin leiddi til aukinnar framleiðni og bættra lífskjara auk byltingarkennds þekkingarauka í læknisfræði.

Ég er meðal fyrstu kynslóða barna sem naut almennrar bólusetningar. Það ásamt almennri menntun eru líklega mestu forréttindi fólks sem fætt er eftir seinni heimsstyrjöld.

Meirihluti minna systkina, við urðum alls 10 auk eins frænda sem foreldrar mínir ólu upp frá 11 ára aldri, er fæddur eftir að nútíma getnaðarvarnir komu til sögunnar. Aðspurð, sagði mamma að það hafi verið þeirra val að eiga 10 börn – hún sagði reyndar „öll þau börn sem vildu koma máttu koma” – það er öflugt tákn tækifæra fólks sem átti val á sennihluta 20. aldar. Þessum stóra barnahópi vegnaði afar vel, einkum vegna víðsýnna hvetjandi og góðri foreldra auk hins norræna velferðarsamfélags sem bæði hvatti og verndaði.

Ég fæddist líka norðan við Sahara eyðimörkina, þennan mikla og áþreifanlega þröskuld misskiptingar auðs og tækifæra. Það þýðir að mín kynslóð fékk öll þau tækifæri sem mönnunum, sem ráðandi dýrategund, gat boðist.

Ég ólst upp í sveit. Fór 15 ára til sjós á togara til að afla æskuheimilinu tekna. Það var tíðarandi þess tíma – sem var mikil og góð lexía. Það jók táningnum stolt og sjálfsvirðingu. Með öðrum orðum, hann skipti máli.

Núverandi heimili er eins og best verður. Byggt af góðum aðila 2007.

Staðsett í útjaðri Reykjavíkur við vatnsverndarsvæði þar sem göngustígur og svokallaður Nornaskógur er utan við gluggann minn – það umhverfi er í eðli sínu heilsubætandi bæði til líkama og sálar.

Hverfið, Norðlingaholt, er til fyrirmyndar hvað varðar skipulag.

Skólinn og leikskólinn eru í miðju hverfinu, ein deild leikskólans er meira að segja í gömlum skógarlundi þar sem eru útieldstæði og leyfilegt að klifra í trjánum.

Byggðin er fjölbreytt og hugað að bæði skjóli og birtu í hýbýlum fólks. Hér er hægt að fara gangandi allra sinna ferða t.d. í Bónus og apótekið.

Fjöldi yndislegra gönguleiða er í næsta nágrenni, við Rauðavatn, Elliðavatn og í Heiðmörk.

Heimilið er bjart hlýtt og alveg laust við smíðagalla sem algengir eru í byggingum frá þessum tíma – raðhúsíbúð á einni hæð 163 m2, þrjú svefnherbergi auk bílskúrs sem aldrei hýsir bíl. Heldur notaður sem hentug viðbót við íbúðina, mætti frekar kalla hann þurrk og grófhlutarými.

Ég er nú á eftirlaunum – fann mína réttu fjöl í lífinu í mínu starfi sem flugstjóri. Var að auki svo heppinn að missa aldrei vinnuna vegna samdráttar í fluginu. Efnahagur var því þægilegur. Þrátt fyrir góðan efnahag ákváðum við hjónin, 2010, að flytja í raðhúsíbúð frekar en einbýlishús. Þá gátum við keypt næstum hvað sem var á hrakvirði eftir hrunið 2009. Þá ríkti ótti, sorg og reiði á heimilum landsins. Margir nýttu sér það ástand, sér til auðgunar.

Við ólumst bæði upp við þá lífsýn að réttlæti og hófsemi væru mikilvægar dygðir. Við ákváðum því að kaupa frekar nýja íbúð á réttu verði. Hér hefur okkur liðið vel.

Því sem þarf að breyta í Reykjavík dagsins í dag er skipulagsmálin þar sem Reykjavík er að breytast í mannfjandsamlega skuggaborg. Öll hverfi ætti að skipuleggja eins og Norðlingaholtið – út frá þörfum og heilsu fólks og gæludýra.

”

När du funderar på hur livet i Sverige, Norden och världen ser ut i dag, vad tycker du fungerar bra och vad skulle du vilja förändra?

”Almennt eru Norðurlöndin til fyrirmyndar.

Það er áhyggjuefni að þessi samfélög eru orðin of dýr í rekstri.

Ein ástæða, en alls ekki sú eina, er straumur farandfólks norður á bóginn í leit að betra lífi – sem er í alla staði skiljanlegt. Gallinn er bara sá að fólkið frá arabalöndunum flytur með sér sín viðhorf og menningu sem oft er gjör ólík okkar. Ísland hefur algerlega brugðist í því að kenna þessu fólki tungumálið sem er lykillinn að velgengni og aðlögun.

Þjónkun við undarleg viðhorf innflytjenda til kvenna sem dæmi – það er kjarkleysi og barnaskapur en ekki gæska.

Við erum þó svo heppin að flestir innflytjenda eru frá Evrópu sem ekki veldur árekstrum.

Íslendingar verða líka að sýna því fólki sem talar ófullkomna íslensku virðingu í stað þess að grípa strax til ensku – sem í munni þeirra sjálfra er líka ófullkomin. Það sýnir vel hversu sjálfmiðað okkar litla samfélag er.

Hvað varðar varnarmál þá höfum við Íslendingar verið bernsk í hugsun – Kaninn sá bara um þetta og við í einfeldni okkar töluðum um „hina herlausu og friðelskandi þjóð.” Viðhorf okkar var að skjóta okkur undan ábyrgð á eigin vörnum og hinum óþægilega kostnaði sem vörnum fylgir.

Eftir að bandarísku orrustuþoturnar voru fjarlægðar frá Keflavík, hófst Loftrýmisgæsla Norðurlandanna og NATO. Það var fyrsta skrefið til að fá þjóðina til að horfast í augu við staðreyndir.

”

Hur vill du att Sverige, Norden och världen ser ut om 30 år? Och hur vill du att ditt eget liv eller efterkommande generationers ser ut?

”Ég verð líklega ekki á lífi eftir 30 ár.

Okkar lífshættir eru ósjálfbærir.

Vonandi mun samfélagið fara að horfa meira til heilbrigðs lífs og virðingar fyrir umhverfi – einfaldlega lifa hægar og horfa til virðingar og góðra samskipta fremur en efnishyggju.

Við þurfum að huga betur að mæðrum.

Eitt af því ætti að vera að lífeyrir hjóna og fólks með börn ætti að vera sameiginlegur. Ástæðan er hin líffræðilega staðreynd að konur ganga með börn og hafa þau á brjósti sem dregur úr atvinnuþátttöku. Til að fyrirbyggja misskilning þessara orða. Þá hef ég alla tíð verið femínisti.

Foreldrar verða að taka meiri ábyrgð á uppeldi og námi barna sinna á fyrri stigum.

”

Hur vill och tror du att livet i Sverige, Norden och världen ser ut om 150 år?

”Ef að mannkynið mun ekki tortíma sér með stríðsrekstri og ósjálfbærum lífsháttum – þá er framtíð Norðurlanda björt.

Við munum áfram lifa á nýtingu auðlinda.

Hluti þeirra auðlinda mun koma frá tunglinu eða öðrum stöðum í geimnum – t.d. eldsneyti fyrir kjarnasamruna. Þá munum við líklega nota geimlyftu til að komast á sporbaug frekar en eldflaugar. Líklega verður fyrsta geimlyftan á tunglinu. Lágur möndulsnúningur myndi þó gera það að verkum að hún yrði gríðar há. Hinn kosturinn væri rafdrifin hröðunarbraut til að komast á sporbaug um tunglið. Eldflaugar, eða önnur framtíðar tækni, yrðu svo notuð milli tungls og jarðar að efri enda geimlyftunnar að jörðinni.

Mannkynið verður búið að finna merki um líf á öðrum plánetum. Við munum þó enn verða bundin við okkar sólkerfi – við lifum einfaldlega ekki nógu lengi til langferða í geimnum. Róbótar munu samt verða lagðir af stað í langar könnunarferði.

Mögulega mun mannkynið þá hafa fundið róbota frá öðrum vitsmunasamfélögum sem sendir vöru til að rannsaka jörðina og lífið hér.

Ný þekking í genatækni mun hafa útrýmt sjúkdómum á borð við krabbamein og hafa gert eiturefni í landbúnaði óþörf. Skordýr munu því aftur fylla loftið og sinna þjónustu sinni í náttúrunni.

Það mun auka lífslíkur sem aftur mun skapa forsendur fyrir innihaldsríkara sálarlífi vegna þess að betri tími gefst til símenntunar.

Búfé verður orðið að gæludýrum vegna framfara í ræktun matvæla þar með talið próteins og fitu.

Að því gefnu að við missum ekki stjórn á gerfigreindinni AI, þá mun hún vinna flest störf.

Störf manna verða fyrst og fremst félagsleg – samskipti, menning og listir.

Trúarbrögð munu verða orðin að sögulegri staðreynd enda saga þeirra blóðug. Náttúruhyggja og sjálfsrækt mun koma í staðin.

Skólar munu þjálfa börn í íþróttum, rökræðu og gagnrýninni hugsun.

Við munum lifa heilbrigðara og innihalsríkara lífi – hæglátara lífi.

Ég hlakka til að sitja á spjalli við skynsamt fólk eftir 150 ár.

”